Slotaflevering van Serie De Meterkast: Rust aan het einde van ‘een bijzonder jaar’
Irene Mobach, hier poserend bij Utrechtse tennisclub Iduna waar zonnepanelen op het dak liggen: ‘Het is van belang dat de steun voor investeringen bij sportclubs langjarig is. Die zekerheid helpt de bureaucratie te overwinnen.’
Fotocredits: Bart Weerdenburg/Utrechtse Sportkrant
Die gerustheid van nu is wat Irene Mobach overigens betrekkelijk. Wat er in de komende maanden gebeurt op de energiemarkt blijft ongewis. ‘Keren die hoge energietarieven terug, komen we weer in de problemen.’ Los daarvan, voor gas en stroom moet ruwweg dertig procent meer worden betaald als zo’n vier jaar geleden. Het draagt bij aan wat ze ‘een stapeling van problemen’ voor de sportclubs noemt; corona, inflatie, uitval van vrijwilligers en bestuurders én stijgende energiekosten.
DE METERKAST (slot)
De kosten voor energie schoten omhoog sinds het najaar van 2022, toen zelfs werd gevreesd voor het omvallen van sportclubs. De Utrechtse Sportkrant wilde het afgelopen jaar met deze serie een beeld geven wat verenigingen doen om zuiniger en duurzamer met energie om te gaan. Aan het einde van 2023 sluiten we deze reeks af met Irene Mobach van SportUtrecht, gespecialiseerd in energie. ‘We gingen van heel bezorgd naar meer gerustgesteld nu.’ Met een slag om de arm.
Advies
Mobach is namens SportUtrecht de vraagbaak op het gebied van energie en verduurzaming. Haar rol is sportclubs te adviseren en wegwijs te bieden waar het gaat om subsidies, regelingen en toegang tot noodsteun. Reken maar dat ze persoonlijk ook een heftig jaar achter de rug heeft: ‘Ik werd vaak gebeld (over de steunmaatregels) en moest ook vaak zeggen dat ik het ook nog niet wist.’
In het najaar van 2022 werd duidelijk dat de (toch al stijgende) energiekosten fors opliepen. De inflatie liep eveneens hoog op. De KNVB meldde dat uit een enquête onder haar leden naar voren kwam dat tien procent van haar leden dreigden om te vallen. In die laatste maanden van 2022 besloot de Tweede Kamer dat de TEK-regeling (tegemoetkoming energiekosten) ook voor sportclubs werd opengesteld. Bovendien, na aanvaarding van de motie ‘Help de sportclubs de winter door’ in de Utrechtse gemeenteraad kwam het stadsbestuur met een fonds voor noodsteun voor sport en cultuur, gevuld met 7,5 miljoen.
Dat bood de sport enige rust. Mobach zei: ‘We hebben het nu over een kleiner aantal clubs waarvoor financiële problemen dreigen, maar we praten niet meer over omvallen.’
Pieken
En nu, goed een jaar later? Met ingang van 2024 vervalt de TEK, net als het prijsplafond voor kleingebruikers. Stand van zaken: ‘Een enkele club heeft problemen, toch valt het mee.’
Ze houdt evengoed een slag om de arm, vanwege mogelijk nieuwe pieken in de energiekosten. ‘Onzeker is ook nog de hoogte van de TEK. Pas als het centraal bureau voor de statistiek (CBS) in januari de werkelijke hoogte van de energieprijzen voor 2023 heeft bepaald wordt dat duidelijk. En het kàn zijn dat er geld wordt teruggevorderd.’ Hooguit vijftien clubs hebben gebruik gemaakt van de TEK-regeling. ‘Ze hebben de ontvangen bedragen op een reserverekening geplaatst en zijn dus voorbereid op tegenslag.’
Het gemeentelijk fonds voor noodsteun loopt nog een jaar door. Volgens Mobach hebben 25 Utrechtse clubs een tegemoetkoming voor de hoge energiekosten gekregen, bij twee verenigingen wordt nog gewacht op uitsluitsel. De relatieve rust op de energiemarkt van nu zorgt voor haar inschatting dat niet veel clubs een beroep op noodsteun hoeven te doen.
Maatregelen
Rust of niet, terugdringen van energieverbruik en dus uitgaven blijven van groot belang. Net als ruim een jaar geleden toen de energiebom barstte, wijst Mobach ook nu op het uitdoen van de veldverlichting direct na de training. ‘Die verlichting,’ zegt ze, ‘is een grote factor in de energiekosten.’ En zo is er meer laaghangend fruit. De douchekoppen vervangen voor zuiniger exemplaren bijvoorbeeld. Toch zegt ze ook: ‘Bij veel clubs zijn de meest makkelijke maatregelen al genomen door de clubs. Ze zijn nog steeds geïnteresseerd in verduurzaming, maar het wordt lastiger.’
Clubbestuurders die een verminderd verbruik van gas of stroom willen aflezen in hun meterkast moeten de installaties in de clubhuizen onder de loep nemen. Mobach: ‘Utrecht van het gas af, is de ambitie van het gemeentebestuur. Clubs onderzoeken dat nu, verkennen de mogelijkheden van verwarming met infraroodpanelen of warmtepompen die warmte uit de lucht halen. Op het dak van het clubhuis dus. Kampong heeft dat. Warmtepompen die gebruik maken van grondwater vraagt om grote aanpassingen van het clubgebouw en veel grond. Dat hebben clubs niet altijd. Op het dak is dan makkelijker.’
De gemeente Utrecht werkt aan een plan om sporthal Zuilen aan te sluiten op een warmteopslag ónder een naastgelegen kunstgrasveld. Met de opslag van warm water in de zomer, dat met goede isolatie z’n hoge temperatuur behoudt, kan de sporthal het hele jaar door dat verwarmde water gebruiken.
Koploper
Het klinkt als toekomstmuziek, zoals zonnepanelen nog niet eens zo heel lang geleden iets voor pioniers was. Irene Mobach herinnert zich hoe ze tien jaar geleden, nog werkzaam voor een groot energiebedrijf, een voordracht hield voor Afrikaanse ingenieurs. ’We hadden ambities, waren groen bezig, wilden over op zonnestroom, maar bungelden in Europa ergens onderaan waar het ging om het aantal zonnepanelen. Nu zijn we in Nederland bijna koploper. Het is enorm hard gegaan.’
Zo hard, dat de capaciteit van het landelijke stroomnetten het niet kan bijhouden. Mobach: ‘De toezichthouder en de overheid hielden destijds grote investeringen tegen, ook uit angst dat de kosten voor een grote uitbreiding zou worden doorbrekend aan de consument. Een verkeerde inschatting, een misplaatste bezuiniging.’
Ook de sport heeft daar nu te maken met de gevolgen, zoals ook de salderingsregeling zal worden afgebouwd. ‘Dat maakt het onzeker om te investeren in zonnepanelen, klopt. Toch blijft het vaak aantrekkelijk, zeker als je die opgewekte stroom meteen kan omzetten in warmte. Voor elektrische boilers bijvoorbeeld. Een goede doorberekening is dan wel voorwaarde, zeker bij de grootverbruikers onder de sportclubs.’
Bureaucratie
De beperking bij het terug leveren aan het stroomnet noopt tot creativiteit. Bij verschillende clubs wordt nagedacht over zonnepanelen in combinatie met laadpalen voor auto’s op het parkeerterrein en de tijdelijke opslag in accu’s. Mobach: ‘Dat is een heel ingewikkelde puzzel en helaas bestaat er geen of weinig subsidie voor accu’s. Niet voor lithiumaccu’s, wél voor zoutwateraccu’s. Probleem is dat die zoutaccu’s nog niet op de markt zijn. Met de gemeente willen we nu een aanvraag doen voor een Europese subsidie voor een zoutaccu bij wijze van een pilot.’
Dat belooft voor Irene Mobach andermaal een lange weg door het woud van regeltjes. Want dat is opvallend in de wereld van energie en duurzaamheid; die berg aan bureaucratische regels. ‘Daarom,’ zegt ze, ‘is het van belang dat de steun voor investeringen bij sportclubs langjarig is. Die zekerheid helpt de bureaucratie te overwinnen.’
En toch, het moet frustrerend zijn? ‘Niet zolang er positieve resultaten zijn.’ Als voorbeeld noemt ze de 178 zonnepanelen bij de bridgebond die direct stroom leveren aan het luchtbehandelingssysteem. ‘Dat kon in ruim een half jaar worden geregeld. Succes is belangrijk.’
