‘Als er nu niets gebeurt, ligt het roeien op z’n rug’

Drie verenigingen, drie jubilea. Orca (50 jaar), Viking (115 jaar) en Triton (140 jaar) hebben alle in 2021 iets te vieren. Maar hoewel thuisbasis De Driewerf aan de Verlengde Hoogravenseweg deze zaterdag krioelt van de enthousiast sportende leden, is het toekomstperspectief voor de korte termijn ongewis. Mogelijk zelfs somber. Hopelijk is de fel blazende kille wind deze dag geen voorbode van een slecht roeiklimaat in Utrecht. Dat laatste zou het geval zijn als de gemeente de Omgevingsvisie MerwedeKanaalZone (MKZ) van 2019 niet wijzigt. InclusiefMaar niet te veel gesomber op deze dag, waarop af en toe (een voorteken?) een zonnetje door breekt. Vol enthousiasme verhalen voorzitter Nieske Castelein (Viking) en Fiep Warmerdam (Orca) voor de botenloodsen over het belang van de roeisport voor de stad. Hoe die generaties met elkaar verbindt, hoe de traditie wordt doorgegeven en waar, zoals bij Viking, ook para-roeiers hun eigen plek hebben gevonden. ‘Wij zijn een inclusieve vereniging’, zegt Castelein trots en met verve. ‘Bij ons kunnen jongens en meisjes vanaf elf jaar lid worden. Daarna kunnen ze doorschuiven naar de studentenclubs, maar blijven ze toch in hun eigen, vertrouwde omgeving.’Warmerdam wijst om zich heen. ‘Wat mensen wel eens vergeten, is dat op dit kleine stukje Utrecht kampioenen worden opgeleid en dat we hier ook bezig zijn met topsport. Medailles werden en worden gehaald op NK’s, EK’s, WK’s en de Olympische Spelen door roeiers die lid waren van Utrechtse roeiverenigingen. En het kost de gemeente niets. Het gaat ons dus niet om geld, maar het gaat om de mensen. Mensen die plezier hebben in hun sport en elkaar willen ontmoeten.’In 2019 nog poetste Warmerdam haar palmares op door als stuurvrouw van de mannen van de ‘Oude Vier’ met Triton de Varsity, de jaarlijkse studentenrace op het Amsterdam-Rijnkanaal bij Houten, te winnen. Deze victorie liet liefst 52 jaar op zich wachten. De 137^e editie van 2021 is vooralsnog verplaatst naar 13 juni en zal zonder publiek worden gevaren. Warmerdam neemt niet plaats als stuurvrouw in de boot van de ‘Oude Vier’. ‘Het is niet te combineren met mijn werkzaamheden op die dag als voorzitter van Triton.’ MerwedeKanaalZone Terug echter naar de dag van vandaag. De drie roeiverenigingen lopen te hoop tegen de hoogstedelijke plannen van de gemeente met een gebied dat, grofweg, zo’n vijfhonderd meter van de roei-accommodatie ligt in de zuidwesthoek van Utrecht. Daar, eveneens aan het Merwedekanaal – het trainingswater van de clubs –, verrijst een hele nieuwe wijk waar zo’n 10.000 nieuwe woningen worden gebouwd. ‘Een prachtig plan’, zeggen beiden, ‘dat wordt fantastisch en we begrijpen volledig dat een stad die groeit ergens moet gaan bouwen.’Maar de gevolgen kunnen wel eens dramatisch zijn voor de roeiers. De mensen die er gaan wonen, willen recreëren, willen misschien wel het water op en in. Komen er dus aanlegsteigers voor de pleziervaart? Steken die in het water in? In de MKZ zijn zes nieuwe bruggen voorzien. Hopelijk zonder pijlers. Bruggen mét pijlers zouden bijna de doodsteek voor het roeien zijn. Inhalen wordt nagenoeg onmogelijk, krappe doorvaarthoogtes beïnvloeden de zichtlijnen negatief. Twee-richting-roeien is dan ook uit den boze. Daarnaast is er nog de reguliere scheepvaart en maken ook andere verenigingen, zoals de sloeproeiers en waterscouting, gebruik van het Merwedekanaal. Nu al nemen topsportende leden de wijk naar Rotterdam of Amsterdam om maar aan hun trainingsuren op het water te komen. ‘Ze blijven nog wel lid, maar die bewegingen moeten niet structureel worden, natuurlijk.’ En wat te denken van MKZ-bewoners die willen gaan zwemmen of suppen of de rondvaartboten die worden voorzien. Ook niet onbelangrijk: de verenigingen vragen tevens een veilig coach-pad langs het Merwedekanaal.Ook zonder de MKZ is het al passen en meten op het Merwedekanaal. Het ideale trainingswater is zo’n dertig meter breed en acht kilometer lang. ‘Dat halen we in Utrecht nu al niet. Daarom hebben we een ledenstop en wachtlijsten. Jaarlijks moeten we honderden roeiers teleurstellen.’ Rijnenburg Vandaar dat al eerder is gekeken naar een alternatief water. Papendorp en de Haarrijnse plas kwamen ooit als alternatief voorbij. De Uithof ook, maar hoe er ook op de tekentafel werd gerekend en geschoven, het was steeds onvoldoende. Zodat polder Rijnenburg, waar eveneens grootschalige woningbouw tot de mogelijkheden behoort, eigenlijke de meest logische optie is. Een oplossing waarvoor de gemeente ontvankelijk lijkt. De aanleg van een energielandschap krijgt evenwel voorrang op woningbouw en een oplossing voor het gebrek aan roeiwater in en om Utrecht. De gemeente stelt de haalbaarheid van een eventuele roeibaan op een later tijdstip te willen onderzoeken. Maar ook als uit het onderzoek blijkt dat een roeibaan wenselijk en, niet onbelangrijk, betaalbaar is, en deze daadwerkelijk gerealiseerd wordt in 2040, hebben de verenigingen anno 2021 en de jaren er na nog steeds een probleem. ‘Wat doen we in de tussentijd? Daar ligt voor ons de urgentie. Als er nu niets gebeurt, ligt het roeien in 2040 al lang op z’n rug.’De drie Utrechtse roeiclubs hebben zich, wat de problematiek rond MKZ betreft, georganiseerd in de Werkgroep Merwedekanaal. Elke vereniging is daarin met twee leden vertegenwoordigd. Warmerdam (23) en Castelein (52) zijn deze dag hun woordvoerders. Het zijn belangrijke pleitbezorgers voor het roeien. ‘We zijn al zo’n 10, 15 jaar bezig. We hebben een goede, strakke lobby, laten overal ons gezicht zien. Ze kennen ons. Sportwethouder Maarten van Ooijen (ChristenUnie) is in 2018 nog hier geweest om de verbouwde Driewerf te openen. Hij weet waar we het over hebben. In dat jaar is ook toegezegd dat we een gebiedsmanager voor het hele Merwedekanaal toegewezen zouden krijgen. Maar die belofte is nooit ingelost.’ StilteZijn er dan helemaal geen oplossingen? Jawel, die zijn door Orca, Triton en Viking aangedragen in de brief ‘Ruimte voor roeien’, verstuurd in 2020. In de hoop de zienswijze van de gemeente enigszins te kunnen beïnvloeden en de roeiers (ruim) baan te geven in hun plannen. Een reactie bleef tot op heden uit. Wat de clubs het gevoel geeft dat ze niet worden gehoord. ‘Het lijkt wel of ze ons laten zweven.’Eén van de ideeën is om de topsporters uit te laten wijken naar Vianen, een kilometer of tien verderop. Dat gebeurde eerder ook al, maar de vergunning liep in april 2020 af. Een vlot – een aanlegsteiger van minimale breedte en evenwijdig aan de wal – en een botenloods zou voldoende zijn. ‘Als de topsporters daar zouden kunnen trainen, haal je al veel druk weg van ons trainingswater bij De Driewerf. Dat zou dan voor de breedtesport zijn. En, gezien de belangstelling voor het roeien, misschien nog een loodsje aan de Vecht, maar dat is van later zorg.’Een derde loods klinkt als een luxe. Voor de heel korte termijn is het zaak om de toekomst van het Utrechtse roeien veilig te stellen. Het probleem van de ‘locatie Vianen’ is echter dat de stad Utrecht niet gaat over Vianen - dat op 1 september met onder meer Leerdam is opgegaan in de gemeente Vijfheerenlanden – en dat het water daar in beheer is van de provincie Zuid-Holland. ‘We hebben ook al aangeboden om eventueel te helpen bij het oprichten van een roeivereniging in Vianen.’Met Vianen als alternatief voor de topsport en De Driewerf voor de breedtesport, zouden de drie roeiverenigingen al enorm zijn geholpen. Maar eerst moet er haast worden gemaakt met het overtuigen van de politiek, voor zover dat is niet is gedaan. ‘In september of oktober, zoals het er nu naar uitziet, wordt het MKZ-plan vastgesteld.’Vandaar de urgentie voor Orca, Triton en Viking. ‘Voor ons dringt de tijd. Er is nog geen enkele toezegging gedaan’, aldus Nieske Castelein en Fiep Warmerdam. ‘We weten nog altijd niet waar we aan toe zijn. Later deze maand hebben we een gesprek met de wethouders Van Ooijen en Kees Diepeveen (Groen Links, onder meer MerwedeKanaalZone en wonen). Een belangrijk moment. We hopen dan definitieve toezeggingen te krijgen, dan weten we waar we aan toe zijn. Laten ze bijvoorbeeld van de oever afblijven in de MerwedeKanaalZone, dat zou al iets zijn en het kost bovendien niks. Geen gekke tip, toch?’